Search Funds là gì? Tại Sao Nói Đây Là Giải Pháp Cho Các Gia đình Tài phiệt Không Có Người Thừa Kế?

Khi thế hệ baby boomer bước vào độ tuổi về hưu, một cuộc khủng hoảng đang diễn ra trong các doanh nghiệp gia đình. Nhiều chủ doanh nghiệp đã dành cả cuộc đời gầy dựng cơ nghiệp, giờ đây đang phải đối mặt với việc không có ai trong gia đình để truyền lại sự nghiệp. Điều này đe dọa không chỉ di sản họ để lại mà còn cả cấu trúc rộng lớn hơn của nền kinh tế.

Quá trình chuyển giao quyền lãnh đạo trong các doanh nghiệp gia đình thường phức tạp, đặc biệt là khi không có người thừa kế để tiếp quản. Các trường hợp nổi bật như Frédéric Arnault của LVMH thường thu hút sự chú ý của công chúng, nhưng một vấn đề ít được chú ý hơn nhưng lại phổ biến rộng rãi hơn đó là sự vắng mặt người kế vị cho nhiều doanh nghiệp gia đình.

1.Thực Trạng Khủng Hoảng Không Người Thừa Kế Trong Các Doanh Nghiệp Gia Đình

Xu Hướng Nhân Khẩu Học và Tác Động

Một số lượng đáng kể chủ doanh nghiệp, đặc biệt là những người đã bắt đầu kinh doanh trong thời kỳ bùng nổ trẻ sơ sinh sau chiến tranh, hiện đang đến tuổi nghỉ hưu mà không chuẩn bị người kế vị sẵn sàng. Tại Hoa Kỳ, 23% doanh nghiệp có ít nhất một nhân viên đang được điều hành bởi các cá nhân ở độ tuổi 65 trở lên. Con số này thể hiện sự gia tăng từ mức 20% vào năm 2017, cho thấy xu hướng ngày càng nhiều chủ doanh nghiệp đang già đi.

Tại Đức, tỷ lệ các chủ doanh nghiệp trên 60 tuổi đã tăng gấp ba trong hai thập kỷ qua, trong khi Nhật Bản phải đối mặt với một tình hình nghiêm trọng với gần 2,5 triệu SMEs sẽ sớm có các chủ sở hữu ở độ tuổi 70 trở lên. Sự vắng mặt của người thừa kế có thể dẫn đến các doanh nghiệp bị tháo dỡ hoặc bị bán tống bán tháo, dẫn đến mất mát tri thức ngành nghề giá trị và các đóng góp kinh tế trực tiếp cho địa phương.

Ví dụ, doanh nghiệp gia đình đóng góp đáng kể đến việc làm ở Mỹ, chiếm 60% lực lượng lao động và tạo ra 78% việc làm mới.

2. Tác Động Kinh Tế Của Việc Không Giải Quyết Vấn Đề Kế Vị Trong Doanh Nghiệp Gia Đình

2.1. Mất Việc Làm và Ổn Định Kinh Tế

Doanh nghiệp gia đình là không thể thiếu trong việc tạo ra việc làm toàn cầu, tạo ra một số lượng đáng kể việc làm và duy trì các nền kinh tế địa phương. Khi các doanh nghiệp này giải thể do kế hoạch kế nhiệm không đầy đủ, hậu quả tức thời bao gồm mất việc làm, có thể tàn phá các cộng đồng nhỏ, nơi có lẽ một doanh nghiệp gia đình duy nhất đang thuê mướn phần lớn dân số.

Ví dụ, có ước tính rằng doanh nghiệp gia đình tại Hoa Kỳ thuê mướn 60% lực lượng lao động và chịu trách nhiệm cho 78% việc làm mới được tạo ra. Sự giải thể của các doanh nghiệp này không chỉ dẫn đến gia tăng thất nghiệp mà còn làm giảm chi tiêu của người tiêu dùng, tiếp tục ảnh hưởng đến các doanh nghiệp và dịch vụ địa phương khác.

2.2. Tác Động Đến Sáng Tạo Trong Ngành Nghề

Doanh nghiệp gia đình thường tập trung vào đổi mới trong ngành nghề, chủ yếu là vì họ có thể có tầm nhìn dài hạn hơn về đầu tư và không bị bó buộc bởi các kỳ vọng ngắn hạn của cổ đông bên ngoài. Họ có xu hướng có mối quan hệ chặt chẽ với ngành của họ và có chuyên môn, giúp vun đắp các môi trường tạo nên đổi mới và ổn định.

Khi các doanh nghiệp này không thể chuyển giao thành công sang lãnh đạo mới, có rủi ro mất cả tri thức riêng về ngành nghề lẫn các hoạt động sáng tạo đã được nuôi dưỡng qua nhiều thế hệ. Mất mát này có thể dẫn đến một sự đình trệ trong đổi mới khu vực, đặc biệt có hại trong các ngành nghề nơi đổi mới liên tục là rất quan trọng để duy trì sức cạnh tranh và đáp ứng các nhu cầu thị trường thay đổi.

2.3. Các Nghiên Cứu và Số Liệu Thống Kê

Nghiên cứu nhấn mạnh bản chất nguy hiểm của kế vị doanh nghiệp gia đình. Theo Viện Kinh doanh Gia đình, chỉ khoảng 30% doanh nghiệp gia đình sống sót đến thế hệ thứ hai, và chỉ 12% duy trì khả năng tồn tại đến thế hệ thứ ba. Sự sụt giảm mạnh này thường được cho là do sự thất bại trong việc lập kế hoạch hiệu quả nhằm tạo ra sự liên tục trong kinh doanh và việc chuyển đổi lãnh đạo.

Hơn nữa, Trung tâm Conway vì Kinh doanh Gia đình báo cáo rằng trong khi 90% doanh nghiệp Hoa Kỳ thuộc sở hữu gia đình thì ít hơn một phần ba thành công trong việc chuyển giao sang thế hệ thứ hai, làm nổi bật các thách thức của việc duy trì quyền kiểm soát gia đình và các hoạt động kinh doanh trong dài hạn.

Các số liệu này không chỉ nhấn mạnh các thách thức lớn mà còn cho thấy nhu cầu cấp thiết để lập kế hoạch một cách có cấu trúc và chủ động nhằm đảm bảo sự sống còn và phát triển của doanh nghiệp gia đình qua nhiều thế hệ.

3. Giải Pháp Sáng Tạo Cho Kế Vị: Một Cái Nhìn Sâu Hơn Về Quỹ Tìm Kiếm

3.1. Sự Trỗi Dậy của Các Quỹ Tìm Kiếm (Search Funds)

Các quỹ tìm kiếm có nguồn gốc năm 1984 như một mô hình sáng tạo được thiết kế tại Trường Kinh doanh Sau Đại Học (Graduate School of Business) thuộc Đại học Stanford. Khái niệm này ban đầu được phát triển để cung cấp cho các sinh viên tốt nghiệp chương trình MBA một con đường trực tiếp đến vai trò lãnh đạo doanh nhân và quyền sở hữu doanh nghiệp thay vì phải trèo lên các nấc thang công ty truyền thống.

Mô hình này bao gồm các doanh nhân trẻ tuổi, thường không có kinh nghiệm, huy động vốn từ các nhà đầu tư để mua lại và quản lý một công ty duy nhất, thường có quy mô nhỏ hoặc vừa. Thông thường, đây là các doanh nghiệp lâu đời nhưng không có kế hoạch kế vị rõ ràng, trong đó chủ sở hữu ban đầu đang muốn nghỉ hưu mà không có người kế vị rõ ràng.

3.2. Mô Hình Hoạt Động

Một quỹ tìm kiếm thường vận hành theo quy trình hai giai đoạn: Giai đoạn tìm kiếm (search phase) và giai đoạn hoạt động (operating phase).

• Giai Đoạn Tìm Kiếm: Trong giai đoạn này, các điều hành quỹ, được các nhà đầu tư hỗ trợ, tìm kiếm các mục tiêu mua lại tiềm năng. Quy trình này trung bình có thể mất từ 18 đến 24 tháng và bao gồm cả việc thẩm định kỹ lưỡng (due diligence) và nghiên cứu thị trường sâu rộng.
  

• Giai Đoạn Hoạt Động:  Một khi một doanh nghiệp phù hợp được mua lại, điều hành quỹ đảm nhận vai trò quản lý cao cấp, điển hình là Giám Đốc Điều Hành (CEO). Ở giai đoạn này, người điều hành có mục tiêu là thực thi các cải tiến chiến lược, thúc đẩy tăng trưởng và tăng giá trị của công ty, thường dưới sự hướng dẫn và giám sát của các nhà đầu tư giàu kinh nghiệm đóng vai trò cố vấn.
  

3.3. Các Cải Thiện Chiến Lược và Nâng Cao Giá Trị

Bản chất của mô hình quỹ tìm kiếm không chỉ là để mua lại mà còn để chuyển đổi. Điều hành viên quỹ có nhiệm vụ thúc đẩy hiệu quả hoạt động, phát triển các sáng kiến tăng trưởng chiến lược và thậm chí có thể cả chuyển hướng mô hình kinh doanh để thích ứng với các điều kiện thực tế mới của thị trường. Điều này có thể bao gồm việc đầu tư vào công nghệ, tiến vào các thị trường mới, mở rộng dòng sản phẩm hoặc hợp lý hóa các hoạt động để nâng cao tính sinh lợi.

4. Chấp Nhận Toàn Cầu và Thành Công

4.1. Mở Rộng Ra Ngoài Hoa Kỳ

Trong khi khái niệm này có nguồn gốc tại Hoa Kỳ thì mô hình quỹ tìm kiếm đã được chấp nhận rộng rãi ở Châu Âu và đang bắt đầu được chú ý ở các khu vực khác như Châu Mỹ La Tinh và thậm chí cả Nhật Bản.

Các quốc gia Châu Âu với dân số chủ doanh nghiệp đang già đi và một số lượng lớn các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) được thiết lập từ lâu cung cấp một môi trường màu mỡ cho các quỹ tìm kiếm. Các quốc gia như Đức, với nền văn hóa Mittelstand của các SME công nghiệp gia đình, đã trở thành một thị trường hấp dẫn cho các doanh nhân quỹ tìm kiếm.

4.2. Tỷ Lệ Thành Công và Hoàn Vốn

Các chỉ số hiệu suất của các quỹ tìm kiếm rất hấp dẫn. Theo một nghiên cứu của Trường Kinh doanh Sau Đại Học Stanford, tỷ suất hoàn vốn nội bộ (IRR) trung bình cho các quỹ tìm kiếm lên đến khoảng 35%, một con số rõ ràng vượt trội so với IRR trung bình rộng rãi hơn của ngành private equity (đầu tư vào các doanh nghiệp tư nhân), chỉ ở khoảng 15% trong cùng thời kỳ.

Tỷ lệ hoàn vốn cao này không chỉ phản ánh các nâng cấp chiến lược đối với doanh nghiệp mua lại mà cũng do mức giá vào cửa tương đối thấp so với các thương vụ lớn hơn, cạnh tranh hơn thường được các công ty cổ phần tư nhân (private equity firms) theo đuổi.

4.3. Tác Động Đến Doanh Nghiệp Bị Mua Lại

Tác động của các quỹ tìm kiếm vượt xa cả hoàn vốn tài chính. Đối với các doanh nghiệp bị mua lại, quỹ tìm kiếm có thể có nghĩa là một hướng phát triển chiến lược mới, bảo tồn di sản và duy trì việc làm cho đội ngũ nhân viên hiện tại. Đối với những chủ doanh nghiệp đang nghỉ hưu, các quỹ này cung cấp một chiến lược thoái vốn có khả năng thực hiện, đảm bảo công sức cả đời của họ tiếp tục phát triển.

Hơn nữa, cách tiếp cận mang tính trực tiếp điều hành của các điều hành viên quỹ tìm kiếm có thể mang lại một luồng sinh khí mới về mặt đổi mới và năng lượng đến cho các môi trường kinh doanh có thể đang bị trì trệ.

Khủng hoảng người kế vị có thể đe doạ đến sự liên tục của doanh nghiệp gia đình trên toàn cầu. Tuy nhiên, các giải pháp sáng tạo như quỹ tìm kiếm cung cấp hy vọng mới bằng cách cung cấp các chiến lược kế vị hiệu quả và đưa làn gió lãnh đạo mới đến các công ty này.

Trong khi bối cảnh kinh doanh toàn cầu tiếp tục phát triển, việc nắm lấy các chiến lược sáng tạo này và tích hợp công nghệ sẽ rất quan trọng để đảm bảo tương lai của các doanh nghiệp gia đình, và từ đó, bảo tồn di sản của những người sáng lập và tiếp tục duy trì các nền kinh tế họ hỗ trợ.