Hàng Trung Quốc "lách" thuế quan Mỹ như thế nào?

Các nhà hoạch định chính sách đang đau đầu tìm cách giải quyết kẽ hở "nhỏ mà có võ" này

Hàng dài xe tải nối đuôi nhau chờ đợi để vào Mỹ là cảnh tượng quen thuộc ở biên giới Mexico. Tuy nhiên, gần đây, các phương tiện tại cửa khẩu Otay Mesa, nơi phân chia California và thành phố Tijuana, lại xếp hàng để vào...Mexico. Những chiếc xe tải này không đi xa - chúng dỡ các container vận chuyển của mình tại các kho hàng mới xây dựng chỉ cách biên giới 15km về phía nam. Sau đó, hàng hóa được chia thành hàng nghìn kiện hàng nhỏ và được chở ngược trở lại Mỹ. Mặc dù các mặt hàng này được sản xuất tại Trung Quốc và được mua ở Mỹ, nhưng lại không phải chịu bất kỳ khoản thuế nào. Hãy gọi đó là "bước nhảy Tijuana".

"Bước nhảy Tijuana" là cách một số nhà bán lẻ tận dụng kẽ hở trong luật thương mại của Mỹ được gọi là điều khoản miễn trừ "de minimis" (có nghĩa là "quá nhỏ để bận tâm"), cho phép các kiện hàng có giá trị dưới 800 USD được phép vào Mỹ mà không phải chịu thuế.

Nguồn: The Economist

Dự kiến ​​sẽ có hơn 1,4 tỷ kiện hàng, trị giá ít nhất 66 tỷ USD, được hưởng lợi từ điều khoản miễn trừ này trong năm nay, tăng vọt so với con số 500 triệu kiện hàng vào năm 2019 (xem biểu đồ 1).

Quy định này cho thấy lỗ hổng trong chiến lược thuế quan của Mỹ: các nhà bán lẻ truyền thống nhập khẩu hàng từ Trung Quốc phải trả thuế, trong khi các đối thủ trực tuyến của họ lại hoàn toàn "né" được. Một số nhà lập pháp hiện muốn bịt kín kẽ hở này, nhưng động thái này có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến người nghèo ở Mỹ.

Lách luật một cách tinh vi

Quốc hội Mỹ đã đưa ra điều khoản miễn trừ này vào những năm 1930 nhằm giảm bớt rắc rối cho nhiều đối tượng, trong đó có khách du lịch mang quà lưu niệm về nước. Nhưng các chính sách thời ông Trump và sự trỗi dậy của thương mại điện tử đã khiến nó trở nên quan trọng hơn. Năm 2016, các nhà lập pháp đã nâng ngưỡng giá trị của các kiện hàng được miễn thuế từ 200 USD lên 800 USD để tiết kiệm chi phí thực thi. Trong giai đoạn 2018-2019, họ đã tăng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc, khiến việc tìm cách lách luật trở nên hấp dẫn hơn. Trong đại dịch Covid-19, nhập khẩu hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc như quần áo và đồ gia dụng, thường có giá trị dưới ngưỡng miễn thuế, đã tăng vọt tại Mỹ.

Hoạt động thương mại thông qua điều khoản miễn trừ này - chủ yếu là nhập khẩu thông thường các kiện hàng nhỏ thay vì bất kỳ mánh khóe nào - hiện đã lớn đến mức bóp méo dữ liệu quốc gia. 7/10 kiện hàng de minimis đến từ Trung Quốc. Chỉ riêng Shein và Temu, hai nhà bán lẻ trực tuyến lớn có chuỗi cung ứng từ Trung Quốc, đã chiếm 3/10. Theo tính toán của chúng tôi, dựa trên tỷ lệ nhập khẩu de minimis của Trung Quốc, thâm hụt thương mại hàng hóa của Mỹ với Trung Quốc lớn hơn 13% và với thế giới lớn hơn 5% so với số liệu chính thức.

Điều này có thể giúp giải thích một nghịch lý ngày càng lớn trong số liệu thống kê thương mại Trung-Mỹ. Trung Quốc cho biết họ xuất khẩu nhiều hơn khoảng 73 tỷ USD so với những gì Mỹ ghi nhận, và một số nhà kinh tế tin rằng con số thực tế có thể vượt quá 150 tỷ USD. Số liệu từ Cơ quan Hải quan và Biên phòng Hoa Kỳ (CBP) cho thấy ít nhất 37 tỷ USD trong số chênh lệch đó đến từ các mặt hàng thuộc diện được miễn thuế theo ngưỡng 800 USD.

Con số thực tế của de minimis có thể còn lớn hơn nữa. CBP dựa vào giá trị do các nhà vận chuyển nước ngoài khai báo, những người này thiếu cả kiến ​​thức lẫn động lực để kê khai hàng hóa một cách chính xác. Theo dữ liệu từ các hãng vận chuyển tư nhân, có tới 16% bưu kiện được khai báo với giá trị 1 USD hoặc thấp hơn, một con số cao đến khó tin. Một cuộc điều tra của Thượng viện vào năm 2018 cho thấy dữ liệu lô hàng nước ngoài thường là "một chuỗi dài các chữ cái và ký tự phi logic" thay cho thông tin về xuất xứ và giá trị của bưu kiện.

Một số người bán lợi dụng ngưỡng miễn trừ này bằng nhiều cách khác ngoài việc chỉ đơn giản là gửi các kiện hàng có giá trị dưới 800 USD. Một lựa chọn là khai man giá trị hàng hóa. Amit Khandelwal của Đại học Yale và Pablo Fajgelbaum của Đại học California, Los Angeles nhận thấy rằng Mỹ nhận được ít hơn 79% số lô hàng từ Trung Quốc có giá trị khai báo ngay trên ngưỡng 800 USD so với ngay dưới ngưỡng này, so với tỷ lệ giảm 24% ở tất cả các quốc gia khác, những nước phải đối mặt với thuế quan thấp hơn (xem biểu đồ 2).

Nguồn: The Economist

Mặc dù một phần trong số này có thể phản ánh việc người tiêu dùng lựa chọn các mặt hàng rẻ hơn để tránh thuế quan, nhưng dường như không phải toàn bộ sự khác biệt đều như vậy. Các nhà chức trách Mỹ gần đây đã phát hiện ra rằng gần 1/10 bưu kiện vi phạm quy định nhập khẩu, thường là bằng cách liệt kê sai nội dung hoặc giá trị hàng nhập khẩu.

Một cách tiếp cận khác được CBP gọi là "phân tách". Người gửi chia một đơn hàng có giá trị cao từ một khách hàng thành nhiều bưu kiện đủ điều kiện để được miễn thuế. Nhiều nền tảng thương mại điện tử khuyên người mua hàng nên chia nhỏ đơn hàng khi giỏ hàng vượt quá ngưỡng 800 USD, điều này được cho phép miễn là các đơn hàng được đặt cách nhau 24 giờ.

"Bước nhảy Tijuana" là một cách giải quyết khác, tinh vi nhưng không bất hợp pháp, trong đó các container cập cảng Mỹ, trước khi được vận chuyển bằng xe tải "được bảo lãnh" đến Mexico, nghĩa là hàng hóa được coi như chưa nhập cảnh vào nước này. Khi đến trung tâm phân phối ở Mexico, chúng được chia thành các kiện hàng nhỏ hơn và gửi ngược trở lại Mỹ, với giá trị mỗi kiện hàng đều nằm dưới ngưỡng 800 USD. Theo Divey Gulati của ShipBob, một công ty logistics, cách thức này giúp người bán tiết kiệm được khoảng 6-12% giá trị mỗi kiện hàng.

Có những bên hưởng lợi lớn từ việc né tránh thuế quan này. Trong số đó có các nhà sản xuất Trung Quốc. Tuy nhiên, việc né tránh thuế cũng mang lại lợi ích bất ngờ cho người tiêu dùng Mỹ. Các ông Khandelwal và Fajgelbaum tính toán rằng, nếu không có điều khoản miễn trừ, người tiêu dùng Mỹ đã phải trả thêm 7,8 tỷ USD tiền thuế vào năm 2021. Tính cả phí và thực tế là các nhà sản xuất thường giảm giá ngay dưới ngưỡng để tránh thuế, người tiêu dùng tiết kiệm được 22 tỷ USD mỗi năm, tương đương 69 USD mỗi người.

Các hộ gia đình có thu nhập thấp được hưởng lợi nhiều nhất vì họ là những người tiêu thụ hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc nhiều nhất. Trên thực tế, cứ hai bưu kiện de minimis từ Trung Quốc thì có một bưu kiện đến các khu vực có mã bưu điện nghèo nhất, so với tỷ lệ 1/5 ở những khu vực giàu có nhất. Nếu không có điều khoản miễn trừ, thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc sẽ càng gây bất lợi cho người nghèo.

Các thị trấn biên giới, và những người đang tìm kiếm việc làm tại đây, cũng là những bên hưởng lợi. Mặc dù số lượng làn đường thương mại tại cửa khẩu Otay Mesa đã tăng gấp đôi trong năm qua, nhưng thời gian chờ đợi của xe tải vào Mexico đã tăng lên, cho thấy mức độ nhu cầu cao như thế nào. Các công ty đang xây dựng kho bãi với tốc độ chóng mặt. DHL, một công ty vận tải hàng hóa, đã xây dựng 15 kho hàng ở Mexico kể từ năm 2016. Diện tích sàn công nghiệp ở phía Mỹ của Otay Mesa, nơi tiếp nhận các kiện hàng trước khi phân phối, đã tăng 45% kể từ năm 2019. Amazon, một nhà bán lẻ trực tuyến, đã xây dựng 340.000 mét vuông kho bãi trên khắp Otay Mesa và Tijuana trong giai đoạn 2021-2022.

Nhưng cũng có những bên chịu thiệt. Làn sóng bưu kiện de minimis, chủ yếu chứa đầy quần áo giá rẻ, đang giáng đòn mạnh vào ngành dệt may được bảo hộ chặt chẽ của Mỹ. Đại diện ngành cho biết 18 nhà máy bông đã đóng cửa kể từ mùa hè năm ngoái. Các nhà bán lẻ truyền thống nhận các lô hàng lớn và do đó không thể tránh khỏi các khoản thuế biên giới.

Ví dụ, các nhà bán lẻ nhập khẩu áo phông từ Trung Quốc phải chịu thuế suất 16,5%, 7,5% thuế quan đặc biệt đối với Trung Quốc, cũng như phí môi giới và hải quan. Điều đó phần nào giải thích tại sao Shein có thể niêm yết các mặt hàng thời trang nữ rẻ hơn trung bình từ 39-60% so với H&M, một nhà bán lẻ quần áo đối thủ. H&M đã trả 205 triệu USD tiền thuế nhập khẩu vào năm 2022; Gap, một đối thủ khác, đã trả 700 triệu USD. Ngược lại, Shein và Temu không phải trả bất kỳ khoản thuế nhập khẩu nào, theo một báo cáo gần đây của Quốc hội.

"Lách luật" - bài toán nan giải

Một số công ty, bao gồm cả Shein, cho biết họ muốn có những quy định nhằm tăng cường tính minh bạch cho các lô hàng de minimis, nhưng vẫn giữ nguyên điều khoản miễn trừ. Về phần mình, Trung Quốc không có dấu hiệu gì là sẽ nhượng bộ. Vào tháng 5, chính phủ Trung Quốc đã thông qua nghị quyết tuyên bố mong muốn “mở rộng xuất khẩu thông qua thương mại điện tử xuyên biên giới và thúc đẩy phát triển hệ thống kho bãi ở nước ngoài”. Điều khoản miễn trừ de minimis là chìa khóa cho chiến lược này. Nếu không có nó, thuế quan trung bình đối với các bưu kiện của Trung Quốc có giá trị dưới 800 USD sẽ tăng vọt từ 0 lên 15%, cùng với một khoản phí cố định.

Tất cả những điều này đang gây ra lo ngại ở Mỹ. Vào tháng 5, CBP đã đình chỉ một số nhà môi giới khỏi chương trình được thiết kế để tăng tốc giao hàng. Các nhà vận chuyển nước ngoài hiện được yêu cầu phải khai báo nội dung hàng hóa trước khi bưu kiện đến bờ biển Mỹ. Một nhà môi giới lưu ý rằng một số lô hàng cung cấp ít dữ liệu về giá cả hiện đang bị trì hoãn vài ngày do CBP tăng cường kiểm tra.

Trong tương lai, các nhà vận chuyển có thể sẽ được yêu cầu cung cấp trang web sản phẩm để các nhà chức trách Mỹ có thể xác minh giá của hàng hóa đó. Quốc hội Mỹ đang xem xét một dự luật nhằm bịt kín kẽ hở bằng cách loại bỏ hàng hóa chịu thuế quan khỏi diện được hưởng lợi từ điều khoản de minimis. Một dự luật khác sẽ yêu cầu Mỹ đơn giản là áp dụng ngưỡng de minimis tương tự như các đối tác thương mại của mình (ngưỡng của Trung Quốc được đặt ở mức 50 nhân dân tệ, tương đương 7 USD). Bất kỳ động thái nào có thể cũng sẽ chỉ được thực hiện sau cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11.

Không lựa chọn nào thực sự hấp dẫn. Việc loại bỏ điều khoản miễn trừ de minimis sẽ gây khó khăn cho những người tiêu dùng nghèo nhất của Mỹ và làm tăng giá cả vào thời điểm các nhà hoạch định chính sách đang cố gắng hết sức để kiềm chế lạm phát. Tuy nhiên, việc giữ nguyên kẽ hở này giống như việc trao cho Trung Quốc một thỏa thuận thương mại tự do đối với hàng hóa giá trị thấp, đồng thời đánh thuế các nhà bán lẻ Mỹ - một cách tiếp cận mâu thuẫn một cách hài hước với phần còn lại trong chính sách thương mại của Mỹ. "Bước nhảy Tijuana" đã đẩy nước Mỹ vào thế tiến thoái lưỡng nan.

Nguồn: The Economist